Kilka akapitów o modyfikacjach

Choć raz coś optymistycznego - jak na razie nie ma zgody na nowe GMO w Polsce. Treść komentarzy pod informacją jeży włosy na głowie… Są osoby, które nadal twierdzą, że uprawy transgeniczne są jedynym rozwiązaniem problemu głodu na świecie. Co prawda rozwiązaniem byłoby niemarnowanie żywności, zmniejszenie nadprodukcji, zmiana diety, czyli właściwa produkcja i dystrybucja. To jednak wymaga wysiłku bezpośrednio od nas, a modyfikacja przebiegająca w laboratorium jest postrzegana jako deus ex machina.

Inne głosy bronią zabiegów inżynierii genetycznej, porównując je z odbywającym się naturalnie krzyżowaniem rośli i zwierząt. Nie dostrzegając, że taki proces nie zachodził nigdy w warunkach naturalnych, nigdy przecież nie przekraczano granicy między gatunkami!

Jedno, co z pewnością u samych podstaw skreśla GMO, to objęcie nasion ochroną patentową. Urąga to prawu każdego człowieka do nasion. Prawu każdego z nas, nie tylko rolnika.

Kolejny absurd - większość nasion jest niezdolne do plonowania w kolejnym pokoleniu. Jednym słowem nasiono jest pozbawiane swojej podstawowej istoty, przestaje de facto być nasieniem!

Dla rolnictwa oznacza to wprost uzależnienie się od producentów sztucznych nasion, a już teraz 10 firm kontroluje 67% światowego ich rynku¹. Dlatego, w opozycji do pomysłu zawłaszczania nasion, powstają Społecznościowe Domy Nasion², Banki Nasion, odbywają się wymiany nasion, wykłady i warsztaty.

Konieczna jest świadomość społeczna kwestii modyfikacji genetycznych, w tym faktu skażenia upraw tradycyjnych uprawami transgenicznymi, które nie mogą być ze środowiska usunięte ani kontrolowane. Dla przykładu - pyłki rzepaku mogą być przenoszone na odległość nawet 26 km i tworzyć superchwasty w krzyżówce z dziko rosnącymi kapustnymi³.

Nowe techniki genetyczne są stosowane nie tylko do modyfikacji nasion, ale także zwierząt, roślin, w efekcie żywności. Pierwsze rośliny posadzono na polach w 1994, badania wpływu GM na środowisko, w tym zdrowie ludzi nadal trwają i są określane jako niedające się przewidzieć⁴. Staje się to ważne w kontekście narastających problemów z powszechnością chorób określanych jako cywilizacyjne i nie do końca wyjaśnionej ich etiologii. Są naukowcy, którzy w swoich publikacjach stwierdzają, że: jest się w stanie powiedzieć jedynie, że dany GMO jest „równie bezpieczny" jak roślina tradycyjna, ma to odniesienie do jednej rośliny, nie do organizmów genetycznie modyfikowanych jako takich. W publikacjach na temat GM najczęściej podnosi się kwestię zysków rolników osiąganych dzięki większej wydajności upraw. Firmy zainteresowane wprowadzaniem tych „nasion” na rynek dowodzą, że nie trzeba dokonywać oprysków, inwestować w środki ochrony roślin, a uprawy bronią się same. Jednak badania wskazują na to, że w uprawach stosuje się większe ilości szkodliwej chemii (5-11,5%)⁵ ze względu na… odporność roślin.

W Jurajskiej Kooperatywie Spożywczej grupa wprowadzająca rolników i ich produkty, odwiedza nowe gospodarstwo. Podczas wywiadu padają pytania także o to czym karmione są zwierzęta. Jesteśmy bowiem świadomi, że GMO wdziera się na rynek importowanymi paszami z soi, które doprowadzają zwierzęta do chorób i mają negatywny wpływ na właściwości wytwarzanej w gospodarstwach żywności.

To przykre, że ludzkość nie potrafi uczyć się na błędach. Niewiele wywnioskowała z prób walki z naturą, z efektów chińskiej wojny ze świerszczami i wróblami⁶, czy przemarszu królików przez Australię⁷. Nadal chcemy czynić sobie Ziemię poddaną, a skutki naszej nieudolności prowadzą nas na zatracenie. Choć bez nowego GMO w Polsce jest dla nas może jeszcze jakaś szansa.

Czekamy, tracąc powoli nadzieję, na system kaucyjny w naszym kraju. Wszystkim chyba doskwiera rosnący kosz utylizacji odpadów, większości przeszkadza zaśmiecenie lasów, niektórym także brak logicznych rozwiązań na kwestie recyklingu. A w kooperatywie po prostu dzieje się. Serowarnia u Gruców odpowiedziała na prośbę grupy less waste i już są: masło, ricotta i fromage w szkle! Dziękujemy Olga Gruca!!!

Istotą systemu kaucyjnego jest krążenie opakowań od producenta do konsumenta i z powrotem, a na opakowanie wyznaczana jest umowna kaucja. Ogromna prośba do Kupujących, by zwracali te same słoiki. Ich kształt został dobrany do możliwości wyparzarki odpowiedzialnej za zachowanie higieny opakowań zwrotnych.

I tak z początkiem sierpnia weszliśmy w sezon pomidorowy. W kooperatywie możemy wybierać nie tylko między różnymi gatunkami tych owoców ale też między takimi, które pochodzą z nasion konwencjonalnych i ekologicznych. Nasiona konwencjonalne mają wiele oznaczeń, w tym LSL (long shelf life) zachowujące długo twardość owoców co niestety jakoś nie idzie w parze ze smakiem o czym możemy przekonać się poza sezonem pomidorowym. Przez naturalne krzyżowanie tradycyjnych odmian otrzymano pomidory, których szypułka przechodzi bez mała przez cały miąższ owocu. Taka odmiana na pewno lepiej trzyma się krzaka, ale to po zjedzeniu jabłka, a nie pomidora, najczęściej pozostawały ogryzki ;) Wśród nasion konwencjonalnych są też oznakowane jako F1 mieszańce, których siła to żywotność i bujność pierwszego pokolenia po krzyżowaniu. Za bujność mieszańców, obróbkę laboratoryjną, płaci się więcej przy zakupie nasion. Nasiona ekologiczne to kolejna półka. Tu z pomocą przychodzą wymiany nasion i Społeczne Domy Nasion. Powstają, by zachować tradycyjne i dostosowane do lokalnych warunków nasiona i dzielić się nimi, nasiona nie są towarem, lecz dobrem wspólnym należącym do całej społeczności.

1 Łopata J GMO droga donikąd „Dzikie życie” 5/203 2011 https://dzikiezycie.pl/archiwum/2011/maj-2011/gmo-droga-donikad

2 https://agropermalab.org/blog/2021/03/18/sudecki-spolecznosciowy-dom-nasion-juz-otwarty/

3 Clarke Tom, Nature, 2003 za „Tygodnik Spraw Obywatelskich” 68/(16) 2021 https://instytutsprawobywatelskich.pl/inzynieria-genetyczna-zagraza-zyciu-przyszlych-pokolen/

4 Korbutowicz T. Żywność genetycznie modyfikowana na świecie – zagrożenia czy korzyści https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjF4NaU0I_yAhUhiIsKHYoCAykQFjACegQIBRAD&url=https%3A%2F%2Frepozytorium.uni.wroc.pl%2FContent%2F99741%2FPDF%2F02_04_T_Korbutowicz_Zywnosc_genetycznie_modyfikowana_na_swiecie.pdf&usg=AOvVaw2USHLq8zXopEZZ1CcOsnGn

5. Ptasińska, Żywność modyfikowana genetycznie – argumenty za i przeciw, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2008, nr 781, s. 164. za Korbutowicz T. Żywność genetycznie modyfikowana na świecie– zagrożenia czy korzyści

6. https://przekroj.pl/spoleczenstwo/mao-i-wroble-agata-kasprolewicz

7 https://przekroj.pl/nauka/australijskie-wpadki-ze-zwierzetami-adam-weglowski